موافقت ایران با عبور کریدور زنگزور؟ | فرصتها و چالش‌های میزبانی ایران از کریدور میان آذربایجان و ارمنستان
تاریخ انتشار: ۹ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۷۹۶۹۴۳
به گزارش همشهری آنلاین، کریدور زنگزور در زمان اتحاد جماهیر شوروی یکی از مهمترین مسیرهای حمل و نقل زمینی بود که با یک خط ریلی، جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان را به یکدیگر متصل می‌کرد، اما با تشدید اختلافات میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان، احیای این مسیر به موضوعی مناقشه‌برانگیز تبدیل شد.
البته در این سال‌ها ارمنستان با تاکید بر اینکه حق حاکمیت مناطق با ایروان است، اجازه عبور و احداث هر کریدور و مسیری را به باکو داد، اما باکو خواهان الحاق کریدور زنگزور به مناطق تحت حاکمیت خودش است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ظاهرا رجب طیب اردوغان اکنون بیشتر از گذشته تمایل به احیا کریدور زنگزور دارد و می‌خواهد به هر طریق و شیوه‌ای که شده علاجی بر زخم این دالان تاریخی بگذارد و در همین راستا بود که اردوغان پس از دیدار با علی‌اف در مسیر بازگشت از سفر یک روزه‌اش به نخجوان، بر همکاری باکو و آنکارا در بازگشایی دالان‌های لاچین و زنگزور و اهمیت فوق‌العاده مهم و استراتژیک زنگزور تاکید کرد و گفت اگر ارمنستان موافقت نکند، ایران از ایده عبور گذرگاه زنگزور از سرزمین خود استقبال می‌کند.
از زمانی که اردوغان چنین مطلبی را مطرح کرد، ابعاد پیدا و پنهان عبور زنگزور از ایران توسط بسیاری از تحلیلگران مورد بحث قرار گرفت، اما همچنان میان تحلیلگران انگیزه اردوغان از باز کردن پای ایران به موضوع دالان زنگزور و اینکه آیا باید چنین پیشنهادی را پذیرفت یا خیر، محل مناقشه است.
اردوغان: سیگنال‌های مثبتی هم از ایران می‌آید | اگر ایروان مخالفت کند زنگزور می‌تواند از ایران عبور کند موضع ایران درباره اظهارات اردوغان برای ایجاد کریدور زنگزور و عبور از خاک کشورمانبرخی معتقدند اردوغان با باز کردن پای ایران به قضیه، می‌خواهد ارمنستان را تهدید کند و به پاشینیان بفهماند می‌توان این کشور را به راحتی از مسیر کریدور خط بزند، اما برخی دیگر این را یک فرصت طلایی برای ایران می‌دانند.
احمد فاطمی‌نژاد، تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه کم و کیف اظهارات اخیر اردوغان مبهم است، اظهار کرد: کریدور زنگزور عملا یک کریدور عادی نبوده و نیست. معمولا کریدورهای عادی ابزار قدرتی برای کشور میزبان هستند و می‌توانند به عنوان حلقه اتصال بین کشورهای زیادی موثر واقع شوند، اما کریدور زنگزور با نوعی تسلط ارضی کشور میزبان همراه بود.
وی در خصوص واکنش مقامات ایران به احیا کریدور زنگزور، عنوان کرد: اصلی‌ترین دلیل مخالفت‌های جمهوری اسلامی با احداث این کریدور در مرز مشترک ایران با ارمنستان، به خاطر اتصال آذربایجان به نخجوان و قطع شدن دسترسی زمینی ایران به ارمنستان است که برایش تهدید جدی محسوب می‌شود. حال اگر طبق اظهارات اردوغان، قرار باشد ایران در مسیر کریدور قرار بگیرد باید دید که در چه کیفیتی و به چه سبکی این طرح اجرا می‌شود.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: اگر مسیری که قرار است از ایران بگذرد، صرفا یک مسیر حمل و نقل باشد، احتمالا ایران نسبت به این موضوع علاقه‌مند و مشتاق باشد، چراکه در گذشته هم در موارد مختلفی از سمت سیاستمداران و تحلیلگران مطرح شده که ایران نتوانسته از آن خاصیت ژئوپلوتیک و قرار گرفتن در چهار راه استراتژیکی که دارد، استفاده لازم و کافی را ببرد. لذا اکنون سهیم شدن در کریدور ترانزیتی زنگزور یک فرصت است.
فاطمی‌نژاد با اشاره به روی دیگر ماجرا و خطرهای پیش‌روی ایران، بیان کرد: البته عبور کریدور از ایران زمانی برای ما فرصت محسوب می‌شود که ایران کنترل مسیری که از کشور می‌گذرد را به دست بگیرد و در رابطه با این موضوع، با ایران مانند ارمنستان برخورد نشود. اگر آذربایجان و ترکیه بخواهند کریدور زنگزور را به همان شیوه‌ای که قرار بود از ارمنستان بگذرد، از ایران بگذرانند، ممکن است خطرناک باشد.
وی در خصوص اینکه چقدر محتمل است اردوغان با کشیدن پای ایران به زنگزور، بخواهد ارمنستان را مورد تهدید قرار دهد، گفت: بحث کریدورها یک بحث است و این وضعیت خاصی که آذربایجان و ترکیه در نظر دارند بحثی دیگر است. طبیعتا اگر زنگزور یک کریدور طبیعی می‌بود، می‌توانست برای ارمنستان تهدیدکننده باشد و حس رقابت این کشور را تحریک کند، اما درشرایطی که علی‌اف چشم طمع به جابه‌جایی مرزها دوخته، چنین چیزی بعید است.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به تمایلات کنترل‌گرایانه اردوغان، اضافه کرد: در هرصورت دغدغه اردوغان این است که به هر سبک و شیوه‌ای یک مسیر زمینی تحت کنترل خودش و علی‌اف داشته باشند. همه تلاش‌ها، دغدغه‌ها و مباحثی هم که الان مطرح می‌کند در همین چارچوب است. الان ترکیه تا نخجوان مسیر زمینی دارد و مسئله اصلی از نخجوان به سمت سرزمین اصلی آذربایجان است که عملا بین ایران و ارمنستان محصور مانده و مرز باریکی با ترکیه دارد. علاوه‌براین اردوغان رویکرد کنترل‌گرایانه نسبت به اتحاد بین ترک‌ها و به خصوص ارتباطات ویژه با آذربایجان دارد.
فاطمی‌نژاد با تاکید بر اینکه جوانب مسیری که اردوغان تعیین کرده بسیار مبهم است، گفت: اگر ایران تسلط کامل به این کریدور نداشته باشد، بیشتر از اینکه حامل فرصت باشد، تهدیدآفرین محسوب می‌شود. طبیعتا این کریدور کم و بیش از شهرهای مرزی ایران و آذربایجان و از میان آذری‌های ایران عبور خواهد کرد. لذا اردوغان و علی‌اف سعی می‌کنند از این موضوع سواستفاده کنند. کمااینکه الان هم ادعاهایی دارند و حامیان الهام علی‌اف بحث‌های افراطی مطرح می‌کنند.
وی با بیان اینکه بعید است ایران چنین پیشنهادی را بپذیرد، خاطرنشان کرد: هرگونه توافقی درخصوص عبور زنگزور از ایران باید با بررسی همه‌جانبه امنیتی، سیاسی و اقتصادی انجام گیرد. نمی‌توان بی‌گدار به آب زد، خصوصا که این طرح بسیار مبهم است و هرگونه غفلت در این زمینه ممکن است عوارض و پیامدهایی داشته باشد که به راحتی قابل حل نباشد.
کد خبر 792837 منبع: ایسنا برچسب‌ها آذربایجان - ارمنستان خبر ویژه ترکیه - رجب طیب اردوغان ایران و ارمنستانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: آذربایجان ارمنستان خبر ویژه ترکیه رجب طیب اردوغان ایران و ارمنستان کریدور زنگزور علی اف
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۷۹۶۹۴۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برنامه‌های آمریکا و اروپا برای نفوذ در قفقاز
آمریکا و اتحادیه اروپا مشتاقند جمهوری آذربایجان را تحت‌فشار بگذارند. هدف اصلی تغییر وضعیت ژئوپلیتیک موجود در قفقاز جنوبی، محدود کردن اراده ژئوپلیتیکی مسکو است که در فرآیندهای منطقه‌ای تعیین‌کننده است. - اخبار بین الملل -
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، الچین خالدبیلی روزنامه‌نگار ینی مساوات با نگارش یادداشتی با عنوان «کاخ سفید گامبیت(ابرمرد خیالی آمریکایی) قفقاز را آغاز کرد اما باکو به آن پایان داد» می‌نویسد: به نظر می‌رسد که آمریکا و غرب مصمم به توسعه بیشتر برای نفوذ در قفقاز جنوبی هستند. در هر صورت اخیراً پیام‌های محافل سیاسی غرب در خصوص این منطقه به وضوح محتوای تقابلی شدیدی با باکو و مسکو دارد. بنابراین محافل سیاسی غربی سعی دارند روسیه را به عنوان منبع اصلی تنش نظامی-سیاسی در قفقاز جنوبی معرفی کنند. آن‌ها از این ادعاها برای استدلال در مورد اهمیت حذف قفقاز جنوبی از حوزه نفوذ روسیه استفاده می‌کنند.
همچنین باید توجه داشت که این ادعاهای آمریکا و غرب برای شرایط فعلی تا حدودی اغراق‌آمیز است. حداقل به این دلیل که اخیراً آمریکا و غرب عامل محرک افزایش تنش نظامی-سیاسی در این منطقه بوده‌اند، نه روسیه. در هر صورت، نتایج ژئوپلیتیک کنفرانس مشترک بین آمریکا، اتحادیه اروپا و ارمنستان در بروکسل به تدریج خود را نشان داده و این را می‌توان تحریک بروکسل با هدف تأثیرگذاری مستقیم بر جهت‌گیری فرآیندهای ژئوپلیتیک منطقه‌ای دانست.
نکته این است که تحریک بروکسل در درجه اول تلاشی برای مداخله در وضعیت ژئوپلیتیکی در قفقاز جنوبی است. زیرا آمریکا و اتحادیه اروپا در تلاش هستند تا در این منطقه بر روی ارمنستان مانورهای ژئوپلیتیکی انجام دهند.
ارمنستان به عنوان کشوری که متحمل شکست نظامی در جنگ دوم قره‌باغ شد، به یک سد ضعیف در منطقه تبدیل شده است. از این رو، آمریکا و اتحادیه اروپا به قصد تقویت مجدد ارمنستان تلاش می‌کنند این کشور را که پایگاه نظامی- سیاسی خود در منطقه می‌دانند، بار دیگر به یک عامل ژئوپلیتیک تبدیل کنند و بیشتر اقدامات انجام شده پس از تحریک بروکسل در راستای همین هدف است.
اول از همه، آمریکا و اتحادیه اروپا مشتاق‌اند جمهوری آذربایجان را تحت‌فشار بگذارند و از بازی خارج کنند. هدف اصلی تغییر وضعیت ژئوپلیتیک موجود در قفقاز جنوبی، محدود کردن اراده ژئوپلیتیکی مسکو است که در فرآیندهای منطقه‌ای تعیین‌کننده است. با ایجاد شرایط جدید منطقه‌ای، تلاش شد تا مواضع منطقه‌ای ارمنستان تقویت و به پایگاهی مؤثر تبدیل شود. این بدان معنا بود که یک تهدید واقعی برای منافع ملی آذربایجان و روسیه در حال ظهور است.
البته جمهوری آذربایجان نمی‌توانست ناظر این طرح‌های آمریکا و اتحادیه اروپا بماند. بنابراین، باکو ابتدا به تحریک بروکسل واکنش تندی نشان داد و سپس اعلام کرد که اجازه دخالت در قفقاز جنوبی را نخواهد داد. بعدها محافل رسمی آذربایجان با انجام مانورهای سیاسی از جمله اتحاد با روسیه، تأثیرات تحریک آمریکا و اتحادیه اروپا را تقریباً خنثی کردند و با آن، در واقع، سناریوهای جدید غرب در قفقاز جنوبی مسدود شد و شکست خورد.
در واقع باکو پیام روشنی داد که می‌تواند روابط متقابل با کرملین را بیشتر توسعه دهد. بنابراین جمهوری آذربایجان دارای پتانسیل ژئوپلیتیکی گسترده‌ای برای مشارکت استراتژیک با روسیه است. به ویژه، در حال حاضر یک آشتی نسبتاً جدی بین منافع آذربایجان و روسیه در قفقاز جنوبی وجود دارد. کرملین در تلاش است از مواضع روسیه در منطقه که هدف آمریکا و غرب است محافظت کند. باکو مصمم است مانع از تلاش آمریکا و اتحادیه اروپا برای مداخله در قفقاز جنوبی با دور زدن آذربایجان از طریق ارمنستان شود. از این نظر مشکل اصلی مشترک جمهوری آذربایجان و روسیه در منطقه تقریباً مشابه است.
بنابراین تفاهم تاریخی میان باکو و کرملین در آستانه سفر الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان به مسکو کافی است تا بسیاری از کشورهای غربی را ناامید کند. بدین ترتیب، رهبری سیاسی هر دو کشور موفق شدند خیلی زودتر از موعد بر سر خروج نیروهای حافظ صلح روسیه از خاک آذربایجان به توافق برسند. اما آمریکا و غرب امیدوار بودند که همین موضوع منجر به درگیری جمهوری آذربایجان و روسیه شود و ناکامی در این امر به ناچار منجر به اختلال در برنامه‌های تغییر وضعیت منطقه شد.
جالب است که محافل سیاسی غرب، به ویژه آمریکا، هر چند دیر متوجه شدند که اشتباهات کاملاً جدی در قفقاز جنوبی صورت گرفته است. بنابراین به نظر می‌رسد آمریکا که قصد دارد جمهوری آذربایجان را در فرآیندهای منطقه‌ای مشترک با اتحادیه اروپا و ارمنستان به پس‌زمینه بکشاند، با مانورهای انعطاف‌پذیر باکو درمانده شده است. در هر صورت، این واقعیت که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا مجبور شد برای گفتگو در مورد وضعیت قفقاز جنوبی، تلفنی با رئیس‌جمهور الهام علی‌اف تماس بگیرد، نکاتی را آشکار کرد.
نکته این است که کاخ سفید قبلاً درک کرده که دستیابی به اهداف ژئوپلیتیکی در قفقاز جنوبی با دور زدن جمهوری آذربایجان از طریق ارمنستان امکان‌پذیر نخواهد بود. اگر کاخ سفید دریچه‌ای برای همکاری ژئوپلیتیکی با باکو باز نگه ندارد، تردیدی وجود ندارد که باکو از بستن «درب منطقه» به روی غرب دریغ نخواهد کرد و این ممکن است راه را برای شکست بعدی سیاست غرب در قفقاز جنوبی هموار کند.
ظاهراً «گامبیت قفقاز جنوبی» که توسط تحرکات آمریکا و اتحادیه اروپا آغاز شد، با شکست مواجه شد، اگرچه ارمنستان در «وضعیت قربانی اصلی» باقی ماند، اما در واقع دستان آمریکا و اتحادیه اروپا برای آن خالی ماندند. از این منظر، می‌توان در نظر گرفت که اگرچه کاخ سفید «گامبیت قفقاز» را آغاز کرد، اما دقیقاً باکو بود که با موفقیت به آن پایان داد و در نتیجه، این ارمنستان بود که بازنده اصلی باقی ماند.
به موازات همه اینها، سفر الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان به مسکو با نتایج موفقیت‌آمیزی به پایان رسید و وضعیت نسبتاً بدی را برای سناریوهای غربی در قفقاز ایجاد کرد. زیرا رهبران جمهوری آذربایجان و روسیه توانستند روشن کنند که هیچ تناقضی بین دو کشور وجود ندارد و علاوه بر این، بیانیه مسکو در مورد فعالیت اتحاد دو کشور در پیش‌زمینه قرار گرفت. در چنین شرایطی، تردیدی وجود ندارد که نقشه‌های غرب در قفقاز جنوبی در معرض خطر بزرگی قرار دارد.
عدم تمایل جمهوری آذربایجان به روند ادغام در اروپاعلی‌اف: فعالیت مرکز نظارت مشترک روسیه و ترکیه به پایان رسیدعلی‌اف: آذربایجان هرگز به اوکراین سلاح نمیدهدانتهای پیام/
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند